Soms is er geen beweging in mensen te krijgen, heb je al uren aan liefde, begrip en aandacht gespendeerd, maar blijft die ander zijn destructieve, (zelf)saboterende gedrag vertonen, wat jij ook voor liefs, aanmoedigends en begripvols hebt gezegd en/of gedaan. Wat nu? Is je arsenaal aan behulpzame interventies uitgeput? Welnee! Nu kan het pas echt leuk worden! Nu kun je gaan spelen.
Het is te vergelijken met aikido of judo: je geeft mee, gaat zelf in de negatieve beweging zitten en kijkt waar je op uit komt. Let op: wel vanuit compassie, met humor en uitdaging!
Dan kun je bijvoorbeeld zeggen: “Jij kan dat ook helemaal niet! Wat vragen we toch allemaal van je?!”, waarna je in geuren en kleuren kan uitweiden waarom iemand niet constructief kan zijn. Het ligt aan zijn geboorteplaats, haar leeftijd, zijn man of haar vrouwzijn, noem het maar. Wanneer de aangesprokene een beetje in verzet komt (“nou, je overdrijft wel zeg, ik kan best een beetje…”) dan gooi je er nog een schep bovenop en zeg je bijvoorbeeld: “Ja, een beetje, een beetje, maar een beetje is al teveel! Nu ik erover nadenk, past het ook helemaal niet bij je! Jij bent immers een …” en dan neem je een zo negatief mogelijke beschrijving, die je zo warm en positief mogelijk uitvent. Bijvoorbeeld: “Jij bent immers een luiaard eerste klas! Fantastisch, zo lui als jij bent! Echt, het is een gave!” waarna je de op het eerste gezicht problematische kwalificatie omdenkt tot een fantastische eigenschap. “De rust die jij uitstraalt! Daar kan menig druk baasje jaloers op zijn. Al dat drukke gedoe, daar wordt je alleen maar overspannen van! En het effect dat je hebt op je omgeving! Niemand hoeft zich in jouw buurt te vervelen, mensen voelen zich geweldig nuttig: ach kan jij me even mijn kopje koffie aangeven, o, zou je het ook willen zetten, wat, de koffie is op, kun jij even voor mij naar de supermarkt gaan en als je daar dan toch bent…”
Heerlijk is dit negatief framen en positief uitventen! Ik kan het iedere pastor en dienstverlener met een missie aanraden. En niet alleen omdat het zo geweldig is om te doen! Ook en vooral: omdat het werkt.
Het blijkt dat een mens zo in elkaar zit dat een herhaald positief geluid juist negatieve gedachtes naar voren haalt, maar dat geldt ook andersom! Een herhaald positief geluid van de laatste tijd is bijvoorbeeld de geruststelling aan de bewoners van Den Haag dat zij dankzij de internationale Nucleaire Top in de veiligste zone van Nederland wonen. Deze week was op het nieuws dat bewoners zich daar juist minder veilig door gingen voelen! Zo heb je dat ook vaak met complimenten. “Je bent geweldig!” wordt er gezegd en jij denkt bij jezelf: “Je moest eens weten…”
Dit wonderlijke mechanisme kun je dus ook toepassen om mensen positieve gedachtes en daaraan gekoppeld positief gedrag te ontlokken. “Jij kan dat niet!” wordt er gezegd en jij denkt: “O nee? Kan ik dat niet? Dat zullen we nog wel eens zien!”
Wat is het resultaat van deze provocatieve manier van reageren:
- je blijft in relatie met je lastige klant, waar je anders wellicht je gefrustreerd van had afgewend
- de lastige klant wordt je lievelingsklant, omdat je geweldig met hem of haar kan spelen
- de klant komt in beweging, gaat verantwoordelijkheid nemen voor (verandering van) zijn of haar eigen gedrag.
Deze maand registreerde ik dit mechanisme ook bij mezelf op: “blue monday”. Er werd zo vaak beweerd dat dit de meest depressieve dag van het jaar was, dat ik van weeromstuit me ging voornemen van die dag iets te maken! Ik denk niet dat ik de enige in Nederland was die de depressiviteit van die grijze maandag afwees!