Reflectie als spiegelen
In de provocatieve benadering help je mensen door hen liefdevol, geestig en uitdagend te spiegelen. Dit kun je doen door iemands tegenstrijdigheden (of incongruenties) uit te vergroten. Zo mocht ik laatst iemand provocatief helpen. Zij bleef maar moeite hebben met een deel in haar dat verlangde naar vrijheid om te doen wat ze wilde doen, namelijk toneel. Terwijl een ander deel in haar wezen haar vast bleef pinnen op haar plichten in de organisatie. Zoiets is heerlijk om te spiegelen op de provocatieve manier, die ook wel wipwappen wordt genoemd:
“Als ik jou zo hoor, dan weet ik het wel.” zeg ik dan vrolijk. “Gewoon stoppen met je verplichtingen. Je bent altijd plichtsgetrouw geweest en nu is het misschien wel je laatste kans om eindelijk eens de weg van je hart te volgen!” Dramatisch maak ik de urgentie van dit beslissende kairosmoment in haar leven zo groot mogelijk. Totdat ze er niet meer omheen kan en mij gelijk gaat geven. Wip!
Wap! denk ik dan en zeg even opgewekt: “Hoewel, nu ik erover nadenk, wat is er eigenlijk mooier dan je hele leven plichtsgetrouw zijn? Waren er maar meer mensen zoals jij! Bovendien: je opvolger zou niet zo geschikt zijn zei je al. Dus dan zadel je je andere collega’s met een minkukel op omdat jij zo nodig je hart wil volgen! Dat kan je toch niet maken eigenlijk!”
En nét toen ze het met mij eens was hierover (wip!) wapte ik weer terug naar hoe belangrijk authenticiteit niet is. Dat ze al genoeg gegeven had in haar leven en zij nu eens aan de beurt was!
Heerlijk om te doen en helpend!
Deze provocatieve techniek is heerlijk om te doen en helpt de ander werkelijk nadenken. Je laat het probleem volledig bij de ander en gaat ermee spelen: door de ene kant van de kwestie zo groot mogelijk te spiegelen en daarna de andere kant te gaan overdrijven. Uiteindelijk zal de ander zelf de wipwap stoppen en tot een beslissing komen. En dit besluit wordt in de vrijheid van de lach genomen. Ik vind dat goud waard.
Reflectie als nadenken
Reflectie betekent naast “spiegelen” ook “nadenken” Regelmatig maak ik mee in mijn werk als pastor dat de werkelijkheid mij als een provocatieve spiegel uitdaagt. Dan gaat het met mensen niet zoals ik wil, nemen ze beslissingen die ik niet begrijp, verrassen ze mij met hun reacties. De provocatieve vraag naar mijzelf is dan: Mogen ze dat van jou, Marieke? Mogen mensen anders zijn dan jij? Waar baseer jij eigenlijk jouw idee op dat jij weet wat goed is voor deze mens? Allesweter Sillevis Smitt zal dit varkentje wel even wassen? En net als ik mezelf toegeef dat ik zeker niet alles weet (wip!) bedenk ik dan wat mij opgevallen is en of dat iets zegt over mij, of juist over die ander. Zo dacht ik laatst een psychiatrisch iemand te helpen aan onderdak en begeleiding. Alleen doorkruiste mijn hulp een geheime agenda die hij bleek te hebben en werd hij woedend! Mag deze man van mij een geheime agenda hebben? wordt dan de vrolijke vraag. Ja, dat mag, zeg ik dan opgewekt. En mijn opgewektheid wordt nog eens versterkt door de feedback van de werkelijkheid: deze mens is veel sterker dan ik dacht. Waarvan acte!
Dus: reflecteer met een lachspiegel de innerlijke tegenstellingen van mensen om je heen! En vergeet daarbij niet na te denken over je eigen incongruenties! Veel plezier.