Provocatief pastoraat
De laatste maanden kom ik er steeds meer achter dat provocatief coachen iets anders is dan provocatief pastoraat. Provocatief pastoraat, het liefdevol, humoristisch en uitdagend omgaan met mensen, kan al voordat er een hulpvraag is. Provocatief pastoraat helpt om een hulpvraag bij mensen bewust te krijgen, maar als dat niet gebeurt is het ook goed. Voor mij is provocatief de doeltreffendste manier om radicaal het leven te accepteren zoals het zich aan mij voordoet. Dat wil ik graag omdat ik geloof dat de Bron van dat leven goed is.
Van zondaars en heiligen
Een voorbeeld. Het gebeurt me niet vaak, maar ja hoor, ik had een aanvaring met iemand. Hij was nieuw voor mij en ik wilde hem een hand geven. Dat weigerde hij. Ik vroeg of hij misschien moslim was zodat ik hem dan voortaan anders zou kunnen groeten, maar hij weigerde überhaupt met mij te praten, wilde niets met mij van doen hebben. Heel vreemd gedrag, waar hij door andere gasten op werd aangesproken. Die andere gasten zijn ook niet de beleefdste, dus dat vond ik geestig. Ik ging de uitdaging ook niet uit de weg door hem te vragen wat het probleem dan was? Maar hij keek me niet aan, ging rare geluiden maken en wilde duidelijk dat ik zou opzouten. Vooral dat laatste irriteerde me mateloos. Ik liet het erbij, maar sprak later een bekende van hem en vroeg hem deze man wel duidelijk te maken dat het zo niet gaat in ons huis. Ik was kwaad. En ik merkte bij mezelf dat ik het liefste had dat hijzelf op zou zouten, uit mijn leven zou verdwijnen, uit het leven zou… ho,ho! Ja, ik ben geen heilige. Nooit geweest.
En nu, provocatief gezien?
Had ik deze man die mij duidelijk provoceerde provocatief kunnen benaderen? Nee, want ik werd nijdig. En terecht. Dit is onacceptabel gedrag van een verder psychisch gezonde man in een ontmoetingshuis. Daar moet duidelijk, zonder dubbele boodschap die het provocatieve eigen is, paal en perk aan gesteld worden. De irritatie kan radicaal geaccepteerd worden, want helpend. En mijn gewelddadige gedachten? Ook die accepteer ik radicaal, want ontkennen doet ze niet verdwijnen. Maar ik wil ze niet houden. Dus ik doe de oefening “Van de balk en de splinter”, hier wel eerder beschreven. Ik zoek in mijzelf naar een situatie dat ik ook per sé niet gegroet wilde worden, iemand niet aan wilde kijken en wilde dat diegene uit mijn buurt zou blijven… en ik kwam uit op een herinnering aan een presentatie die ik beloofd had te geven. Maar daar aangekomen was ik zo uit mijn comfortzone dat ik het liefst in de grond had willen verdwijnen… Ik herken opeens schaamte als mogelijke wortel van dit gedrag. Schaamte, dat ken ik goed. “Ik zal nooit goed genoeg zijn” resulterend in zelf sabotage. Als dat niet iets is om provocatief aan te pakken dan is niks het! En ik kan weer liefde voelen voor de man, die misschien ook schaamte als oorzaak van zijn gedrag heeft.
Nogmaals: verschil provocatief coachen en provocatief pastoraat
Gisteren zag ik hem weer. Hij zag mij ook, maar keek gelijk weg en groette me niet. Ik zag wel aan zijn gezicht dat er met hem gepraat was, hij keek benauwd. Ik zei hem vriendelijk goedemiddag en had inwendig plezier. Haha, ik zal je groeten tot je erbij neervalt! dacht ik bij mezelf. En verder is er niets nodig in het provocatief pastoraat. De man heeft geen hulpvraag aan mij. Misschien dat dat ooit komt, misschien ook niet. Voor mij is dat allebei goed. Mijn verantwoordelijkheid is het om open te blijven staan voor deze man, zodat ik hem liefdevol, met humor en uitdaging kan blijven benaderen. We zijn allebei geen heiligen. Zoals Spurgeon zei: het is niet berouw dat tot het zien op Christus voert, maar het zien op Christus dat tot berouw voert.